Trong những năm gần đây, nước Mỹ đang chứng kiến làn sóng phẫn nộ lan rộng khi hàng nghìn người dân, tổ chức và các địa phương cùng nhau khởi kiện các tập đoàn hóa chất sản xuất PFAS – nhóm chất được mệnh danh là “hóa chất vĩnh cửu”. Những vụ kiện này không chỉ là cuộc chiến pháp lý về trách nhiệm môi trường, mà còn là bản cáo trạng lịch sử đối với các hành vi coi thường sức khỏe cộng đồng và hệ sinh thái trong nhiều thập kỷ qua.
PFAS (Per- and Polyfluoroalkyl Substances) là nhóm hợp chất nhân tạo được sử dụng rộng rãi từ thập niên 1940 trong công nghiệp và đời sống. Từ chảo chống dính, quần áo không thấm nước, bao bì thực phẩm, đến bọt chữa cháy, PFAS dường như len lỏi vào mọi ngóc ngách của xã hội hiện đại.
Điều khiến PFAS đáng sợ là khả năng không phân hủy trong tự nhiên, tích tụ lâu dài trong cơ thể người và môi trường. Các nhà khoa học gọi chúng là “forever chemicals” – “hóa chất vĩnh cửu” – bởi ngay cả sau hàng thập kỷ, chúng vẫn tồn tại và tiếp tục gây hại.
Các nghiên cứu tại Cơ quan Bảo vệ Môi trường Hoa Kỳ (EPA) cho thấy, hơn 97% người dân Mỹ có dấu vết PFAS trong máu. Những nguồn ô nhiễm phổ biến bao gồm:
Nguồn nước uống: bị nhiễm từ nước thải công nghiệp, căn cứ quân sự, hoặc bọt chữa cháy AFFF.
Bao bì thực phẩm: như hộp đựng đồ ăn nhanh, túi bỏng ngô vi sóng, giấy chống dầu mỡ.
Đồ gia dụng: thảm chống bẩn, chảo chống dính, quần áo chống thấm.
Cơ sở công nghiệp: đặc biệt là nhà máy sản xuất điện tử, dệt may, sơn chống gỉ.
Khu vực sân bay – quân đội: nơi sử dụng bọt chữa cháy chứa PFAS trong huấn luyện.
Những nghiên cứu kéo dài hàng thập kỷ đã chỉ ra PFAS có thể gây hại gần như toàn diện đến cơ thể người, từ gan, thận, tim mạch, nội tiết đến hệ miễn dịch và sinh sản.
Ung thư – hậu quả đáng sợ nhất
PFAS có mối liên hệ trực tiếp với ung thư gan, thận, tinh hoàn và có thể liên quan đến ung thư tuyến tiền liệt, bàng quang, vú, buồng trứng. Khi tích tụ lâu dài, PFAS gây đột biến DNA và làm tăng nguy cơ hình thành tế bào ung thư.
“PFAS không chỉ là chất hóa học – đó là một lời cảnh báo về sự tàn phá thầm lặng từ lòng tham công nghiệp.” – Tạp chí Y khoa Hoa Kỳ (JAMA)
Tổn thương gan và thận
Gan và thận – hai cơ quan lọc độc tố quan trọng – bị ảnh hưởng nặng nề bởi PFAS. Những người phơi nhiễm lâu dài thường có men gan tăng cao, suy giảm chức năng lọc thận, dẫn đến mệt mỏi, vàng da, sưng phù và các bệnh mãn tính khác.
Suy giảm hệ miễn dịch
PFAS có thể làm yếu hệ miễn dịch, khiến cơ thể dễ mắc bệnh, giảm hiệu quả của vắc xin, và thậm chí kích thích bệnh tự miễn như lupus hay viêm khớp dạng thấp. Trẻ em và người cao tuổi là những nhóm bị đe dọa nhiều nhất.
Vấn đề sinh sản và phát triển
Phụ nữ phơi nhiễm PFAS có nguy cơ vô sinh, rối loạn kinh nguyệt, sẩy thai, trong khi trẻ sơ sinh có thể sinh nhẹ cân hoặc chậm phát triển nhận thức. Ở nam giới, PFAS làm giảm chất lượng tinh trùng và gây rối loạn nội tiết.
Rối loạn tuyến giáp và tim mạch
PFAS làm rối loạn hormone tuyến giáp, gây mệt mỏi, thay đổi cân nặng bất thường, lo âu và mất tập trung. Song song đó, PFAS còn làm tăng cholesterol xấu (LDL), dẫn tới bệnh tim, đột quỵ và tăng huyết áp.
Từ năm 2020 đến nay, hàng nghìn vụ kiện đã được đệ trình chống lại các “ông lớn” trong ngành hóa chất, bao gồm 3M, DuPont, Chemours và nhiều công ty khác. Các nguyên đơn – từ chính quyền thành phố, lính cứu hỏa, quân nhân đến người dân bị nhiễm độc nước sinh hoạt – yêu cầu bồi thường vì những tổn hại sức khỏe và môi trường không thể đảo ngược.
Trong bối cảnh hàng triệu người Mỹ đang đối mặt với hậu quả từ PFAS, xu hướng tìm kiếm sản phẩm an toàn, không chứa hóa chất độc hại đang lan tỏa mạnh mẽ. Nhiều thương hiệu tiên phong đã đầu tư vào công nghệ sản xuất thân thiện với môi trường và sức khỏe con người.
Một trong những ví dụ điển hình là sản phẩm mang thương hiệu Blue Diamond – được sản xuất tại Hoa Kỳ, sử dụng lớp phủ tinh thể kim cương chống dính tự nhiên mà không chứa bất kỳ hóa chất độc hại nào như PFAS, PFOA hay PTFE. Công nghệ phủ kim cương này không chỉ mang lại độ bền vượt trội, khả năng chống dính hoàn hảo, mà còn thể hiện cam kết về an toàn sức khỏe và trách nhiệm môi trường.
Blue Diamond đang trở thành biểu tượng của sự thay đổi tích cực, khi các doanh nghiệp lựa chọn đầu tư vào công nghệ sạch, bền vững và nhân văn hơn cho tương lai.
Hình ảnh chỉ mang tính chất minh hoạ
Cuộc chiến pháp lý chống lại PFAS không chỉ là một vụ kiện tập thể, mà còn là cuộc đấu tranh lịch sử vì sức khỏe nhân loại. Nó đặt ra câu hỏi lớn: Giá trị của tiến bộ công nghiệp có đáng để đánh đổi bằng mạng sống con người và môi trường hay không?
Như một biểu tượng của công lý và niềm tin, hàng triệu người dân Mỹ đang viết nên chương mới trong lịch sử – nơi tiếng nói của cộng đồng trở thành sức mạnh chống lại những thế lực hóa chất khổng lồ đã từng bất khả xâm phạm.
Nguồn: justicecounts.com
