Cách kiểm tra và bảo dưỡng thiết bị gia dụng định kỳ để tránh hỏng

Trước hết, hãy để ta thưởng thức một bức tranh khái quát:

Mỗi thiết bị đều có “tuổi thọ tiềm ẩn”, tức là nếu dùng đến mức quá độ hoặc không được chăm sóc, nó sẽ suy giảm hiệu năng trước khi tới thời điểm “hết hạn” lý thuyết.

Những hư hại nhỏ, nếu phát hiện muộn, dễ dẫn tới tổn thất lớn, ví dụ rò điện, chập cháy, hư mô-tơ, mất cân bằng cơ cấu.

Bảo dưỡng định kỳ giúp duy trì hiệu suất năng lượng, giảm hao phí điện, phù hợp xu hướng tiết kiệm và bền vững.

Ngoài ra, việc kiểm tra định kỳ còn giúp chủ nhân yên tâm, giữ được giá trị thiết bị nếu có muốn bán hoặc đổi mới sau này.

Do đó, việc “đến hẹn lại bảo dưỡng” nên được đưa vào lịch trình gia đình, như việc dọn dẹp, như việc chăm sóc sức khỏe, để không trở thành lơ đãng.

Tần suất kiểm tra đề xuất

Lưu ý: nếu thiết bị có mức sử dụng cao (gia đình nhiều người, sử dụng liên tục), nên rút ngắn chu kỳ bảo dưỡng.

Danh mục kiểm tra chính

Dưới đây là những hạng mục không thể bỏ qua khi kiểm tra từng thiết bị:

Nguồn điện và dây dẫn: kiểm tra lõi dây, vỏ cách điện, đầu nối phích cắm

Công tắc, bảng điều khiển: thử phản hồi nút bấm, đèn hiển thị

Cánh quạt, lồng giặt, trục quay: kiểm tra quán tính, âm thanh bất thường

Bộ lọc, van, gioăng cao su: vệ sinh, thay mới nếu nứt, hở

Làm sạch bụi, cặn bẩn, tạp chất: đặc biệt trong động cơ, khe thoát nhiệt

Kiểm tra áp suất, lưu lượng (với điều hoà, máy lạnh)

Cấp dầu bôi trơn, tra mỡ (nếu thiết bị có bộ phận chuyển động)

Kiểm tra mạch điện tử, bo mạch, nguồn phụ trợ

Thử nghiệm vận hành không tải và có tải nhẹ để nghe tiếng, đo điện năng tiêu thụ

3.1 Bếp từ, lò nướng, máy hút mùi

Ngắt nguồn điện hoàn toàn trước khi thao tác.

Vệ sinh mặt kính, mặt inox, khung vỏ, loại bỏ vết bẩn, dầu mỡ.

Mở nắp bảo vệ, dùng chổi mềm hoặc khí nén để thổi bụi linh kiện.

Kiểm tra cáp nguồn, kiểm tra ổ cắm, dây nối đất.

Với máy hút mùi: tháo lưới lọc, vệ sinh hoặc thay mới nếu mớp, hoen gỉ.

Kiểm tra và siết ốc chắc chắn các bộ phận đỡ.

Khởi động thử: bật mức bé trước, nghe âm thanh mô tơ, nếu êm thì tăng dần mức nhiệt, kiểm tra dao động.

Hình ảnh chỉ mang tính chất minh hoạ

3.2 Tủ lạnh, điều hoà, máy lạnh

Rút điện, mở cửa, để không khí lưu thông.

Lấy hết thực phẩm ra, vệ sinh ngăn kệ, lốc lạnh.

Dùng vòi nước áp lực nhẹ hoặc khăn ẩm để làm sạch cánh tản nhiệt phía sau (dàn ngưng).

Kiểm tra ron cửa, nếu rạch, chùng hoặc biến dạng thì thay mới.

Kiểm tra dòng điện định mức, đo dòng khởi động (điều hoà), xem có vượt quá thông số kỹ thuật.

Kiểm tra ống dẫn gas: nếu có dấu hiệu rò, hút chân không hoặc nạp lại nếu cần (công việc chuyên môn).

Cho hoạt động thử nghiệm: bật chế độ làm lạnh, đo nhiệt độ đầu ra, nghe tiếng máy.

Hình ảnh chỉ mang tính chất minh hoạ

3.3 Máy giặt và máy sấy

Rút điện, tháo lồng giặt, kiểm tra bên trong.

Vệ sinh lồng giặt, gỡ các chất bẩn, tạp vật như dây vải, kim loại.

Kiểm tra dây cu-roa, bánh đà, lò xo giảm chấn, nếu căng lỏng hoặc mòn nhiều thì thay thế.

Kiểm tra máy bơm nước, van xả, đường ống cấp nước, thông sạch nếu tắc.

Kiểm tra hệ thống thoát nước, bẫy rác nếu có.

Test thử: chạy chương trình ngắn, lắng nghe tiếng bất thường, rung lắc.

Với máy sấy: kiểm tra bộ lọc sợi vải, quạt gió, hệ thống thoát hơi.

Hình ảnh chỉ mang tính chất minh hoạ

3.4 Máy hút bụi, máy xay, máy ép, thiết bị nhỏ khác

Ngắt nguồn, tháo nắp hoặc thùng chứa bụi hoặc bã.

Vệ sinh lọc bụi, màng lọc HEPA (nếu có), các khe hút.

Dùng bàn chải mềm để làm sạch cánh quạt, trục quay.

Kiểm tra chốt, trục, bạc đỡ, tra dầu mỡ nếu có.

Khởi động thử: kiểm tra lực hút (máy hút bụi) hoặc tốc độ quay (máy xay).

Nếu thiết bị có cài đặt nhiều cấp, thử tất cả cấp để phát hiện bất thường.

Hình ảnh chỉ mang tính chất minh hoạ

Âm thanh bất thường: kêu rít, tiếng va chạm, rung lắc lớn

Tăng điện năng tiêu thụ đột ngột

Nóng máy, có mùi khét

Thiết bị hoạt động chập chờn, ngắt giữa chừng

Rỉ nước, rò điện, chập mạch

Hiệu suất giảm rõ rệt (ví dụ: tủ lạnh không lạnh như trước)

Khi phát hiện một trong những dấu hiệu trên, cần kiểm tra ngay, không nên chần chừ, vì hư nhỏ có thể lan sang phần lớn thiết bị.

Một số công việc không nên tự làm nếu bạn không có chuyên môn:

Nạp gas lạnh, hút chân không

Thay bo mạch điện tử

Sửa mô tơ, cuộn dây

Hàn cắt kim loại, kiểm tra mạch cao áp

Trong trường hợp này, nên liên hệ thợ hoặc trung tâm bảo hành chính hãng. Khi đó, bạn có thể cung cấp cho họ báo cáo kiểm tra sơ bộ để họ dễ chẩn đoán.

Đặt thiết bị nơi khô ráo, thoáng, không ẩm ướt, tránh ánh sáng trực tiếp

Tránh đặt sát tường hoặc cản khe thông hơi

Không sử dụng quá tải, tuân thủ công suất

Rút điện khi không dùng trong thời gian dài

Sử dụng ổn áp, cầu dao riêng nếu điện lưới không ổn định

Làm sạch thường xuyên, bụi, dầu mỡ, cặn bẩn của thiết bị

Mỗi thiết bị nên có phiếu kiểm tra nhỏ dán phía sau hoặc phía dưới

Ghi ngày kiểm tra, người kiểm, phát hiện – khắc phục

Lập lịch trong điện thoại hoặc sổ tay, thông báo nhắc nhở

Nên có checklist mẫu: danh mục kiểm tra cơ bản để không bỏ sót

Chẳng hạn, phiếu bảo dưỡng cho tủ lạnh có thể ghi:

Ngày 01/01/2026, vệ sinh ngăn đá, lau dàn ngưng, kiểm tra ron, kết quả: ok Ngày 01/07/2026, kiểm tra điện áp, đo dòng, vệ sinh dàn lạnh, thay ron mới nếu cần

Nhờ ghi chép mà bạn có hồ sơ sử dụng rõ ràng, khi mang đi bán lại hay bảo hành, bạn đều có bằng chứng thiết bị được chăm sóc đúng mức.

Việc kiểm tra và bảo dưỡng định kỳ thiết bị gia dụng không chỉ là thao tác kỹ thuật, mà là sự tấm lòng đối với “người bạn thầm lặng” hỗ trợ cuộc sống mỗi ngày. Nếu bạn duy trì việc này, thiết bị sẽ bền bỉ, vận hành êm ái và luôn đồng hành dài lâu với gia đình bạn.

Hãy bắt đầu bằng việc lên lịch cho từng thiết bị, mỗi ba tháng hoặc sáu tháng, và đừng ngần ngại nhờ thợ chuyên nghiệp khi cần thiết. Như vậy, bạn không chỉ tránh được hỏng hóc rủi ro, mà còn giữ được sự tiện nghi, sang trọng cho gia đình, khi mỗi thiết bị được chăm sóc cẩn thận đó chính là bạn đang chăm sóc cuộc sống một cách tinh tế.